Prace konserwatorskie na Cmentarzu Żydowskim przy ul. Okopowej w Warszawie

W roku 2022 prace na cmentarzu były przeprowadzone w ramach kilku programów.

W ramach programu „Ochrona Zabytków” zrealizowany został projekt “Prace konserwatorsko-restauratorskie zespołu XIX-wiecznych, powalonych i rozczłonkowanych nagrobków na cmentarzu przy ul. Okopowej w Warszawie, odkrytych podczas prac porządkowych”. W zakres projektu wchodziły  prace konserwatorskie przy 22 nagrobkach.

Prace prowadzone przez Pana Damiana Pisarskiego obejmowały następujące obiekty:

– Nagrobek Azriela, syna Yaakov Helevi zm. 8.22. 1831 r./skr 1, rząd 24, msc 12/;
– Nagrobek Yechezekiela zmarłego 2.15. 1835 r. /sektor 1, rząd 24, msc 13/;
– Nagrobek Meira, syna Tuvia zmarłego 2.4. 1839 r. /sektor 1, rząd 24, msc 14/;
– Nagrobek Bein Shlomo zm. 4.2.1854 r. /sektor 1, rząd 21, msc 2/;
– Nagrobek Bernsteina Yehudy i Yehezkiela zm. 2.28.1873 i 11.13.1850 r. /sektor 1, rząd 20, msc 43/;
– Nagrobek NN /sektor 1, rząd 24b, msc 11/;
– Nagrobek Meir z Sochaczewa, s. Jehudy /sektor 1, rząd 28c, msc 1b/;
– Nagrobek Kleinermana Breindel zm. 5.14.1917 r. /sektor 9, rząd 1, msc 57/;
– Nagrobek Frimet Roza s. Shmuela Zeinvela zm. 12.22.1835 r. /skr 9, rząd 2, msc 16/;
– Nagrobek Małżonków Wittenberg /sektor 20, rząd 8, msc 1-2/;
– Nagrobek Biniamina Awrahama, s.Zeewa Wolfa zw. Wolwusiem/s1, rz 29d, msc 1a/;
– Nagrobek Murycego Rosenzweib zm. 3.29.1912 r. /sektor 52, rząd 8, msc 16/.

Prace prowadzone przez Panią Magdalenę Olszowską obejmowały następujące obiekty:

– Nagrobek Adeli Tachauer /skr 26, rząd 4, msc 9/;
– Nagrobek Brunona Winawera /skr 26, rząd 6, msc 5/;
– Nagrobek Doroty Kirszberg /skr 26, rząd 5, msc 6/;
– Nagrobek Jana Ramma /skr 26, rząd 6, msc 8/;
– Nagrobek Ludwika Kleina /skr 26, rząd 6, msc 6/;
– Nagrobek Julji Szczygielskiej /skr 26, rząd 5, msc 5/;
– Nagrobek Rozalii Liebrecht /skr 26, rząd 5, msc 7/;
– Nagrobek Samuela Konitza /skr 26, rząd 5, msc 15/;
– Nagrobek Stanisława Baumana /skr 26/;
– Nagrobek Szymona Maja /skr 26, rząd 6, msc 4/.

Prace były prowadzone  dzięki środkom z Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego przyznanym w ramach programu „Ochrona zabytków”.

W ramach programu „Groby i Cmentarze wojenne w kraju” został zrealizowany projekt pn. „Renowacja grobów żołnierzy Wojska Polskiego poległych i zmarłych podczas służby w latach 1918-1920”, dzięki któremu przez zostały przeprowadzone prace konserwatorskie przy 4 nagrobkach:

– Nagrobek Weinkranza Ziechera /sektor 22, rząd 23, numer 3/;
– Nagrobek Manasa Orzecha /sektor 52, rząd 2, numer 2/;
– Nagrobek Józefa Osnowicza /sektor 22, rząd 23, numer 1/;
– Nagrobek Jakóba Hermana /sektor 22, rząd 25, numer 17/.

Prace wykonała Pani Magdalena Olszowska. Ich realizacja była możliwa dzięki środkom z Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego przyznanym w ramach programu „Groby i cmentarze wojenne w kraju”.

W ramach konkursu: Nabór wniosków o udzielenie dotacji na prace konserwatorskie, restauratorskie lub roboty budowlane przy zabytkach wpisanych do rejestru zabytków, położonych na obszarze województwa mazowieckiego w 2022 roku ogłoszonym przez: Urząd Marszałkowski Województwa Mazowieckiego – Wydział ds. Tworzenia Przestrzeni Kulturowej i Turystycznej zrealizowany zostal projekt pn. Prace konserwatorskie kwatery Natansonów i Dicksteinów na cmentarzu żydowskim w Warszawie

W ramach dotacji prace konserwatorskie zostaly przeprowadzone przy 6 nagrobkach:

• Prace konserwatorskie przy nagrobku Ignacego Natansona /kwatera: 20-11-16/,
• Prace konserwatorskie przy nagrobku Józefa Natansona /kwatera 20-10-19/,
• Prace konserwatorskie przy nagrobku Jakuba Natansona /kwatera 20-10-18/,
• Prace konserwatorskie przy nagrobku Maryi z Natansonów Natanson /kwatera 20-10-17/,
• Prace konserwatorskie przy nagrobku Amelii z Mayjów Natansonowej   /kwatera 20-8-17/,
• Prace konserwatorskie przy nagrobku Henryka Natansona /kwatera 20-8-18/,

Dodatkowo, w ramach finansowania z Funduszu Wieczystego przeprowadzono prace przy następujących obiektach:

• nagrobku Zygmusia Natansona /kwatera: 20-10-12/,
• nagrobku Busia Natansona /kwatera: 20-8-15/,
• nagrobku Julka Natansona /kwatera: 20-11-13/,
• nagrobku Jędrusia Natansona /kwatera: 20-11-14/,
• nagrobku Zeliga Natansona /kwatera 20-7-16/,
• nagrobku Janka Natansona (1)  /kwatera 20-11-12/,
• nagrobku Maryjki Natanson  /kwatera 20-10-17/,
• nagrobku Tadzia Natansona  /kwatera 20-11-15/,
• nagrobku Janka Natansona (2) /kwatera 20-11-11/,
• nagrobku Wladzia Natansona /kwatera 20-11-17/,
• nagrobku Samuela Dicksteina  /kwatera 20-10-14/,
• nagrobku Natalii z Epsteinów Natanson /kwatera 20-7-14/,
• nagrobku Felicji z Weinrebow Natanson  /kwatera 20-7-16/,
• nagrobku Pauliny Dicksteinowej  /kwatera 20-10-15/
• nagrobku Adofla Peretza /kwatera 19-2-8/

Upamiętnienie indywidualnych ofiar Getta w Warszawie – etap II , zrealizowany w ramach programu„Miejsca pamięci i trwałe upamiętnienia w kraju”, dzięki środkom Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego

Etap II objął wykonanie i zakup 72 betonowych tablic do przyszłego montażu płyt inskrypcyjnych, 550 m2 posadzki. Zdemontowany został także pomnik Janusza Korczaka i przeniesiony został pomnik Dzieci – Ofiar Holokaustu.

Prace wykonane zostały według projektu zatwierdzonego przez Mazowieckiego Konserwatora Zabytków dzięki środkom Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego.

W roku 2021 prace na cmentarzu były przeprowadzone w ramach kilku programów.

Prace konserwatorskie przy zespole nagrobków na cmentarzu przy ul. Okopowej w Warszawie, odsłoniętych podczas prac archeologicznych i porządkowych

Celem jednych z tegorocznych prac jest interwencyjna renowacja zespołu nagrobków z kwatery 1 (najstarszej) cmentarza żydowskiego przy ul. Okopowej w Warszawie oraz nagrobków metalowych z kwatery 52. Jest to zespół 18 nagrobków o numerach: 2,  6 , 8, 10, 17, 20, 21, 22, 24, 25, 26, 27, 28, 32, 33, 31, 34 i 35.

Przeprowadzone w 2020 r. prace archeologiczne w części kwatery 1 pozwoliły na opracowanie programu ratunkowego dla zespołu najstarszych nagrobków wymagających pilnego podjęcia prac. Do konserwacji wytypowano obiekty najbardziej zagrożone. Prace porządkowe w kwaterze 52 pozwoliły na odkopanie zespołu cennych nagrobków metalowych, które były przysypane znacząco ziemią, po usunięciu której, pilnie wymagają podjęcia prac konserwatorskich.

Prace zostaną przeprowadzone dzięki środkom z Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego, przyznanym w ramach programu „Ochrona zabytków 2021”.

Renowacja grobów żołnierzy Wojska Polskiego poległych i zmarłych podczas służby w latach 1918-1920

Celem zadania jest przeprowadzenie profesjonalnych prac konserwatorskich przy zespole nagrobków żołnierzy Wojska Polskiego poległych i zmarłych podczas służby, którzy pochowani są na cmentarzu żydowskim przy ul. Okopowej w Warszawie.

Osoby odpowiedzialne za koordynację merytoryczną projektu:  dr Michał Laszczkowski , dr Natalia Romik,  Sebastian Kucharuk i Piotr Jakoweńko.  Osobą zatwierdzającą program prac remontowo-konserwatorskich będzie dr hab. prof. ASP w Warszawie, Janusz Smaza.

Prace zostaną przeprowadzone dzięki środkom z Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego, przyznanym w ramach programu „Groby i cmentarze wojenne w kraju 2021”.

Orgelbrandtowie – prace rekonstrukcyjno-konserwatorskie przy nagrobkach

Pod kierunkiem p. Magdaleny Olszowskiej, prowadzącej działalność o nazwie Portofino, zostanie zrealizowane wykonanie prac rekonstrukcyjnych i konserwacja części pierwszej zespołu nagrobków znajdujących się na terenie cmentarza, tj. prac przy nagrobkach: Bronisławy Orgelbrand /sektor 20, rząd 6, numer 12/, Anielci Orgelbrand /sektor 20, rząd 7, numer 9/, Antosia Bernhardt /sekror20, rząd7, numer 8/, Leosia Bernhardt /sektor 20, rząd 7, numer 11/, Stefcia Bernhardt /sektor 20, rząd 7, numer 12/, Jasia Glucksberga /sektor 20, rząd 7, numer 10/.

Nagrobek Ludwika Natansona – prace konserwatorskie

Pod kierunkiem p. Damiana Pisarskiego zostaną wykonane prace konserwatorskie przy nagrobku Ludwika Natansona. Prace mogą zostać wykonane dzięki przekazanej Fundacji darowiźnie pieniężnej.

Upamiętnienie indywidualnych ofiar Getta w Warszawie – etap I

Jedne z największych w Europie grobów masowych z okresu Holokaustu, na cmentarzu żydowskim przy ul. Okopowej w Warszawie doczekały się monumentalnego upamiętnienia. W grobach tych spoczywa od kilkunastu do kilkudziesięciu tysięcy bezimiennych ofiar Getta Warszawskiego.

Zadanie polegało na produkcji żelbetowych ścian do montażu tablic upamiętniających ofiary Getta Warszawskiego, przygotowaniu wykopu pod ich montaż, zasypaniu wykopu piaskiem oraz na wykonaniu „chudego betonu” pod tablice. Ostatnim elementem zadania było posadowienie 40 sztuk tablic.

W 2020 roku poddano konserwacji 16 nagrobków. Wszystkie prace prowadzone były ze środków kapitału wieczystego Fundacji Dziedzictwa Kulturowego zasilonego przez Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego.

Prace prowadzono przy nagrobkach:

1.Samuela Olgebrand – sektor 20 rząd 6 numer 11
2. Anny z Starkmanów Orgelbrand – sektor 20 rząd 6 numer 10
3. Józefa Janasza – sektor 20 rzad 1 numer 9
4. Samuela Henryka Merzbach sektor 20 rząd 11 numer 4I
5. Izaaka Stern – sektor 20 rząd 8 numer 4
6. Pessy Stern – sektor 20 rząd 8 numer 5
7. Róży z Handelsmanów Wolpert – sektor 20 rząd 9 miejsce 7
8. Edwarda Heringa – sektor 20 rząd 5 miejsce 5
9. Henryka i Emanuela Stande – sektor 46 rząd 1 miejsce 2
10. Mikołaja Epstein – sektor 20 rząd 10 miejsce 9
11. Ernestyny Glukcsberg Epstein – sektor 20 rząd 10 miejsce 8
12. Adama Epstein – sektor 20 rząd 10 miejsce 10
13. Dory Rosengart – sektor 56 rząd 25 miejsce 27
14. Cyrli Żelechower – sektor 56 rząd 17 miejsce 44
15. Chany i Miriam Goldwaser – sektor 52 rząd 3 miejsce 6
16. Stefanii Behack – sektor 52 rząd 5 miejsce 16

Prace konserwatorskie prowadzone były przez dwa zespoły konserwatorskie pod kierunkiem: Magdaleny Olszowskiej (nagrobki kamienne), Damiana Pisarskiego (nagrobki kamienne). Projekt nadzorowany był przez prof. Janusza Smazę.

Nagrobek Stefanji Behack – stan przed konserwacją

Nagrobek Stefanji Behack – stan po pracach konserwatorskich

Nagrobek Stefanji Behack – stan po pracach konserwatorskich

Nagrobek Edwarda Heringa – stan przed konserwacją

Nagrobek Edwarda Heringa – stan po konserwacji

Nagrobek Edwarda Heringa – stan po konserwacji

Nagrobek Izaaka Sterna – stan przed konserwacją

Nagrobek Izaaka Sterna – stan po konserwacji

Nagrobek Izaaka Sterna – stan po konserwacji

Nagrobek Pessy Stern, żony Izaaka Sterna – stan po konserwacji

Nagrobek Mikołaja Epsteina – stan przed konserwacją

Nagrobek Mikołaja, Ernestyny Glukcsberg i Adama Epstein – stan po konserwacji

Nagrobek Samuela Henryka Merzbach – stan przed konserwacją

Nagrobek Samuela Henryka Merzbach – stan przed konserwacją

Nagrobek Samuela Henryka Merzbach – stan po konserwacji

Nagrobek Samuela Henryka Merzbach – stan po konserwacji

Nagrobek Samuela Orgelbranda – stan przed konserwacją

Nagrobek Samuela Orgelbranda – stan przed konserwacją

Nagrobek Samuela Orgelbranda – stan po pracach konserwatorskich

Nagrobek Samuela Orgelbranda – stan po pracach konserwatorskich

Nagrobek Anny z Starkamanów Orgelbrandt – stan po konserwacji

Nagrobek Cyrlii Żelechower – stan przed konserwacją

Nagrobek Cyrlii Żelechower – stan po konserwacji

Nagrobek Chany i Miriam Goldwasser przed pracami konserwatorskimi

Nagrobek Chany i Miriam Goldwasser po pracach konserwatorskich

Nagrobek Chany i Miriam Goldwasser po pracach konserwatorskich

W 2019 poddanych konserwacji zostało 51 nagrobków:

Majera Bersohna, Pauliny Bauman (z Bersohnów), Salomona Michała Baumana, Róży Hipszer, Tomka Oppenheima, małżonków Kleinadel, Ludwika Flataua, Rozalii Flatau, Markusa Rosena, Doroty Kohen, Ludwiki Oppenfeld, Bernarda Kohena, Wolfa Taubworcela, Rubina Handelsmana i Heleny z Rosenbergów, Józefa Handelsmana, Róży Hirszfeld, Ludwika Hirszfelda, Stasia Feinsteina, Icchaka Prywesa, Aleksandra Hertza, Avrahama Tzvi Perlmuttera, Dow Ber Meiselsa, Israela Aszera Mendelsona, Heleny Słomnickiej, Józefa Arciszewskiego, Rodziny Łaskich, Abrahama Cwajusa, Akiwy Gurewicza, Władysława Adlera, Racheli Landau, Adolfa Truskiera, Jerzego Posnera, Kazimierza Cukerwara, Mieczysława Zandsznajdera, Ignacego Troppa, Aleksandra Lindensterna, Hermana Wiktora Lindenszata, Antoniego Zylbera, Jerzego Frenkiela, Jana Gutszteina, Jerzego Poznera, Izydora Weltstauba, Eleonory Wawelberg, Zygmunta Deklera, Jakóba Epsteina, Salomei Landy, Haimana Landego, Michała Landego, Gersona Markusa i Maksa Milnera (jeden nagrobek), Henryka Feinmessera, Emilii z Szletyńskich Hering.

Prace konserwatorskie prowadzone były przez zespoły konserwatorskie:

• Damiana Pisarskiego (nagrobki kamienne),
• Magdaleny Olszowskiej (nagrobki kamienne),
• firmę Katanga Grzegorz Kwapisiewicz.

Projekty były nadzorowane przez prof. Janusza Smazę.

Prace konserwatorskie prowadzone przez Fundację Dziedzictwa Kulturowego finansowane ze środków Biura Stołecznego Konserwatora Zabytków Miasta st. Warszawy, Województwo Mazowieckie w ramach programu Mazovia, Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego w ramach programu Groby i cmentarze wojenne w kraju oraz z kapitału wieczystego Fundacji Dziedzictwa Kulturowego zasilonego przez Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego.

W 2018 roku w ramach projektu konserwacji udało się zabezpieczyć 23 nagrobki: Władysława i Salomei Szancerów, Aleksandra Lessera, Daniela Lessera, Lewi Lessera, Zofii London, Szymona Londona, Henryka Wawelberga, Wilhelma i Ewy Landau, Daniela Landau, Leopolda Landau, Rodziny Fajansów, Salomona Mintza, Eugenii Koenigstein, Miry Cukierman, Samuela Abrahama Poznańskiego, Samuela Chari, Leontyny Bergson, Matesa Lubelskiego, Mendela Wasermana, Adama i Balbiny z Brabanderów, Małż. Eizenbett, Józefa Poznańskiego, ogrodzenie Rodziny Landau, grobowiec Salomona Antoniego Eisenbauma.

Prace konserwatorskie prowadzone były przez trzy zespoły konserwatorskie pod kierunkiem: Magdaleny Olszowskiej (nagrobki kamienne), Damiana Pisarskiego (nagrobki kamienne) oraz Władysława Wekera (nagrobki metalowe). Projekt nadzorował prof. Janusz Smaza.

Zadanie realizowane przez Fundację Dziedzictwa Kulturowego dofinansowane zostało ze środków Biura Stołecznego Konserwatora Zabytków Miasta st. Warszawy oraz Gminy Wyznaniowej Żydowskiej w Warszawie.

Prezentowane zdjęcia dotyczą stanu prac konserwatorskich na połowę sierpnia 2018 roku.

W 2017 roku prace konserwatorskie prowadzone były przez dwa zespoły konserwatorskie pod kierunkiem Magdaleny Olszowskiej (nagrobki kamienne) oraz Władysława Wekera (nagrobki metalowe). Projekt nadzorował prof. Janusz Smaza.

Zadanie realizowane przez Fundację Dziedzictwa Kulturowego dofinansowane zostało ze środków: Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego w ramach programu „Wspieranie opieki nad miejscami pamięci i trwałymi upamiętnieniami w kraju”, Biura Stołecznego Konserwatora Zabytków Miasta st. Warszawy oraz Gminy Wyznaniowej Żydowskiej w Warszawie.

W 2016 roku na konserwacji poddano 32 nagrobki, wśród nich te wykonane z kamienia: Aleksandra Grosswirtha, Beniamina i Hendii z Helferów Rykwertów, Estery z Rozenfeldów Pave, Fejgi Eltermann-Alpern, Felicji z Krongoldów Kon i Fryderyki z Czlenowów Krongold, Frajdy z Apfelbaumów Freundenberg, Heleny z Amsterdamskich Arciszewskiej, Karola Himmelfarba, Leona Koprowskiego-Leskiego, Magnusa Kryńskiego, Malwiny z Hirszbergów Koenigstein, Mauzoleum Trzech Pisarzy (Icchaka Lejba Pereca, Jakuba Dinezona, Szymona An-skiego), Olka Hirszfelda, Róży ze Szwajcerów Orzech, Sary Perle, Teresy Rosenbaum, Witolda i Reginy  z Rosenbaumów Simchowiczów, Zofii Pave, Nachum Szlomo Brinnera; Franciszki Eiger, Pauliny z Lindauów Fajans, Rebeki z Hasfeldów Gerstenzweig, Heleny z Weingoldów Kranc, Pauliny z Szulcmanów Mendelssohn, NN [berg] Rachel Lea, Jana Sieroty, Samuela Wolmana; oraz nagrobki metalowe: Samuela Peretca Poznera i Chai Toeplitz.

Konserwację pomników przeprowadziły zespoły pod kierunkiem: Magdaleny Olszowskiej (nagrobki kamienne), zespół w składzie: Marta Banaś, Kalina Marzec, Damian Pisarski; oraz Arkadiusza Ostasza (nagrobki kamienne) i Władysława Wekera (nagrobki metalowe). Prace prowadzone były pod nadzorem prof. Janusza Smazy.

Zadanie zrealizowane zostało we współpracy z Zachętą – Narodową Galerią Sztuki, a sfinansowane dzięki środkom Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego w ramach przygotowań do obchodów 75. rocznicy Aktion Reinhardt i Zagłady Żydów Polskich dokonanych przez niemiecką III Rzeszę. Projekt finansowo wsparło także Biuro Stołecznego Konserwatora Zabytków i Gmina Wyznaniowa Żydowska w Warszawie. Część prac sfinansowano z funduszy własnych Fundacji.